شرح حماسه عملیات «فتح المبین»

به گزارش نوید شاهد خوزستان، زمستان 1360 بود که ایران مشغول طراحی عملیاتی شد تا زمین‌های اشغالی شمال خوزستان و غرب کرخه را آزاد کند. با این کار، شوش، دزفول و اندیمشک هم آسایش و امنیت بیشتری پیدا می‌کردند.

عملیات فتح‌المبین از عملیات‌های نظامی نیروهای مسلح ایران، بر علیه نیروهای ارتش عراق، در خلال جنگ ایران و عراق بود، که در فروردین ۱۳۶۱ با تلفات بالای انسانی پس از ۷ روز نبرد سنگین و با پیروزی قاطع نیروهای ایرانی و عقب‌نشینی ارتش عراق از سرزمین‌های اشغال‌شده، به پایان رسید.

این عملیات که از دوم فروردین تا دهم فروردین 1361 در منطقه شوش و دزفول انجام شد. منطقه عمومی فتح‌المبین در غرب رودخانه کرخه واقع شده است و از شمال به ارتفاعات صعب‌العبور تی‌شکن، دالپری، چاه نفت و تپه سپتون و از جنوب به ارتفاعات میشداغ، تپه‌های رملی و چزابه (شیب)؛ و شرق به مرز بین‌المللی (در شمال و جنوب فکه) منتهی می‌شود.

هدف عملیات فتح المبین

هدف این عملیات آزادسازی منطقه غرب دزفول و خروج دزفول و اندیمشک از برد توپخانه عراق بود. در نتیجه عملیات فتح‌المبین 2400 کیلومتر مربع از اراضی اشغالی آزاد شد و نیروهای ایرانی به مرز بین‌المللی در غرب شوش و دزفول نزدیک شدند. خارج شدن شهرهای دزفول، اندیمشک و شوش از تیررس توپخانه عراق از دیگر دستاوردهای این عملیات بود.

از خسارات نیروهای ایرانی در جریان این عملیات اطلاعاتی در دست نیست، اما 4 لشکر عراق، 361 تانک و نفربر، 18 هواپیما، 300 خودرو و 50 توپ در جریان این عملیات منهدم شدند. همچنین 320 تانک و نفربر، 500 خودرو و 165 توپ نیز به غنیمت نیروهای ایرانی در آمد. بر اساس ادعای منابع غیر رسمی رزمندگان اسلام در این عملیات شهدای زیادی تقدیم کردند. درنقطه مقابل عراق نیز15000 اسیر و 25000 کشته و زخمی داد.

در این میان، نیروهای مردمی ‌هم از نقاط مختلف کشور برای سازماندهی و آموزش به خوزستان آمده بودند تا دشمن را از سرزمینشان بیرون کنند. این موضوع هم به افزایش محورهای عملیاتی کمک کرد. چنانچه در روزهای منتهی به عملیات، 300درصد بیشتر از پیش بینی فرماندهان، نیروهای آماده در منطقه حضور داشتند.

حمله غافلگیرانه عراق

ایرانی‌ها آماده می‌شدند تا در 4 قرارگاه، به ارتش عراق حمله کنند اما عراق از طرح عملیات با خبر شده بود و از دو محور، آغاز به حمله و فرماندهان ایرانی را غافلگیر کرد. 28 اسفند 1360 عراقی‌ها در دو محور شهر شوش دانیال و تنگه رقابیه، به سمت مرکز ایران حمله کردند. در این حمله چیزی حدود 1200 تانک عراقی دیده شد. ساعت، 3 بامداد 29 اسفند سال 1360 را نشان می‌داد که به زمین‌های شهر شوش دانیال هم حمله کردند و این درگیری‌ها تا ساعت 14 ادامه داشت.

عراقی‌ها دو روز زودتر عملیات غافلگیری را آغاز کرده بودند و فشار زیادی به نیروهای خودی وارد شد. پشت نیروها، رودخانه کرخه قرار داشت و این، کار را برای ایرانی‌ها سخت‌تر می‌کرد. عراق در محور رقابیه هم دو تا چهار کیلومتر پیشروی کرد و خود به خود محور به هم ریخت. با این وضع، فقط دو محور از 4 محور عملیات، برای شروع آن باقی مانده بود. البته این دو محور هم برای عملیات، تامل‌برانگیز بودند و ممکن بود موفقیت‌های پیش‌بینی شده به دست نیاید. فرماندهان مردد شده بودند و برای همین از حضرت امام خواستند که برای انجام عملیات، استخاره بگیرند. امام نیز فرمودند: اگر تدبیر کرده اید، عمل کنید. استخاره لازم نیست.

اجرای عملیات

عملیات فتح‌المبین با فرماندهی مشترک ارتش و سپاه پاسداران و با استعداد ۳۵ گردان از نیروهای ارتش و ۱۰۰ گردان از نیروهای سپاه پاسداران، در مقابل ۷ تیپ زرهی، ۲۰ تیپ پیاده، ۱۰ گردان توپخانه ارتش عراق که معادل با حدود ۸۰٫۰۰۰ تا ۱۶۰٫۰۰۰ نفر نیرو بود، اجرا گردید. این عملیات در دوم فروردین ۱۳۶۱ بعد از حدود ۱۸ ماه از شروع جنگ ایران و عراق، آغاز شد. هدف نیروهای ایرانی محاصره نیروهای عراقی بود که بتوانند آنها را در بیرون از شهرهای دزفول و شوش متوقف کرده و از سقوط یا تصرف شهر دزفول نیز جلوگیری نمایند. نیروهای ارتش ایران تحت فرماندهی علی صیاد شیرازی، در شب دوم فروردین، عملیات زرهی خود را آغاز کردند. این عملیات با یورش موج انسانی توسط نیروهای سپاه پاسداران به فرماندهی محسن رضایی، همراهی می‌شد. هر یک از یورش‌های موج انسانی، در حدود ۱٫۰۰۰ نفر از نیروهای سپاه پاسداران و بسیج را شامل می‌گردید.

در طی این عملیات نیروهای ایرانی به خاطر استفاده از استراتژی حملات موج انسانی، تلفات بسیار سنگینی را در خطوط مقدم خود، متحمل شدند. نیروهای ایرانی می‌بایست با ارتش عراق که از حمایت زرهی، توپخانه و پشتیبانی هوایی مناسب برخوردار بودند و موقعیت خود را تثبیت کرده بودند، می‌جنگیدند. پس از آنکه نیروهای ایران به مدت حدود یک هفته عملیات سنگین خود را ادامه دادند و تلفات سنگینی به نیروهای ارتش عراق وارد آوردند، سرانجام صدام حسین دستور عقب‌نشینی نیروهای عراقی را صادر نمود. نیروهای ایرانی توانستند در مدت یک هفته، سه تیپ از نیروهای ارتش عراق را در منطقه عملیات، محاصره کرده و از بین ببرند.

مرحله دوم عملیات

لشکر 14 امام حسین(ع)، تیپ 84 خرم آباد، لشکر 27 و لشکر 21 حمزه ارتش، ایستادگی کرده و عراقی‌ها را ناکام کردند. ضد حمله‌های روز دوم و سوم هم عراقی‌ها را به نتیجه نرساند.

رزمندگان، مرحله دوم عملیات را خیلی سریع آغاز کردند و تنگه و ارتفاعات رقابیه و زمین‌های اطراف میشداغ را تصرف کردند. ایرانی‌ها آنقدر محکم وارد عمل شده بودند که دیگر از ضد حمله‌های سخت عراقی‌ها خبری نبود.

شب هفتم عملیات

نیروها در شب هفتم عملیات، متوجه شدند که دشمن بسیاری از مناطق را خالی کرده و عقب نشسته است. بعد از این هم دیگر جنگ سختی اتفاق نیفتاد و عراقی‌ها گام به گام عقب رفتند و ایرانی‌ها پیشروی کردند.

خورشید که بیرون آمد، ایرانی‌ها به پشت مواضع دشمن رفتند تا مانع بیرون رفتن آن‌ها شوند و به همین خاطر تعداد زیادی از آن‌ها را اسیر کردند. 7 فروردین، رزمندگان به همه اهداف مرحله سوم عملیات رسیده بودند.