
آخرین مذاکرات منتهی به تبادل اسرا چگونه رقم خورد؟ جزئیات حضور صلیب سرخ در تهران در سال 1369
به گزارش خبرنگار نوید شاهد؛ سال ۱۳۶۹، کمیته بینالمللی صلیب سرخ برای ایجاد رابطه میان ایران و عراق در امور اسرا وارد تهران شد. محمود ملکیان به عنوان نماینده وقت وزارت امور خارجه در تبادل اسرا که در این مذاکرات حضور داشت، جزئیات جلسات و گفتگوها با مقامات ایرانی و عراقی را بازگو میکند و توضیح میدهد چگونه این مذاکرات منجر به ثبتنام و بازدید از اسرا و آغاز تبادل گسترده آنها شد.
آقای ملکیان، چه مقامات کمیته بینالمللی صلیب سرخ در سال ۱۳۶۹ به تهران آمدند و هدفشان چه بود؟
روز ۲۹ اردیبهشت ۱۳۶۹، سه ماه قبل از شروع استرداد اسرا، ژان دو کورتن ، معاون عملیاتی کمیته بینالمللی صلیب سرخ در ژنو، و آنجلو گنادینگر ، نماینده کل در شمال آفریقا و خاورمیانه از ژنو، و برنارد پفرله، نماینده کمیته بینالمللی صلیب سرخ در تهران، برای اینکه بتوانند در امور اسرا رابطهای بین ایران و عراق ایجاد کنند، به تهران سفر کردند. در این سفر ژان دو کورتن با آقای دکتر علیاکبر ولایتی، وزیر امور خارجه، ملاقات داشت و با آقای منوچهر متکی، معاون حقوقی و بینالمللی، مذاکرات عملی و قابل اجرا در مورد اسرا انجام دادند که من هم حضور داشتم.
پس از این دیدارها، ژان دو کورتن با چه مقامات ایرانی دیگری ملاقات کرد؟
ژان دو کورتن بعداً با مرحوم محمدعلی نظران، ریاست دفتر عمومی حفاظت اطلاعات و مسئول عالی اسرا (بهخصوص عراقیها)، و نیز با آقای دکتر سیفالله وحید دستجردی، رئیس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، ملاقات کرد تا نقطهنظرات مقامات ایران را در گفتگو با عراق در دست داشته باشد.
در ملاقات با آقای منوچهر متکی، چه موضوعی مطرح شد؟
ژان دو کورتن بطور عمده در مورد ماده ۱۲۶ کنوانسیون سوم ژنو صحبت کرد، یعنی اجازه بازدید مجدد از اسرای ثبتنامشده عراقی به تعداد ۵۰,۳۳۱ اسیر. این ماده از نظر حقوقی جانشین کشور حامی یعنی کمیته بینالمللی صلیب سرخ را مجاز میسازد که از اردوگاه اسرای ثبتنامشده به دفعات و هر بار که صلاح دید، دیدار کند. بازدید از نظر حقوقی نمیتواند محدود شود مگر اینکه اقدامات استثنائی و موقت در پیش باشد. در این ماده، ما خودمان بازدید کمیته از اسرای ثبتنامشده عراقی برای بار دوم محدود ساخته بودیم، ولی چون اسرای ثبتنامنشده ایرانی یعنی ۲۰,۵۷۷ اسیر وجود داشتند، بازدید بر اساس ماده ۱۲۶ برای اردوگاه آنها هرچه ممکن بود به تاخیر میافتاد تا ژان دو کورتن بتواند ثبتنام باقیمانده اسرای ایرانی را در عراق انجام دهد.
واکنش آقای متکی به این موضوع چه بود؟
آقای منوچهر متکی بیان کرد که بهتر است ژان دو کورتن نزد عراقیها مطرح سازد که بر مبنای روح کنوانسیون سوم ژنو، بهخصوص مواد ۶۹ و ۷۰، کشور بازداشتکننده عراق میبایست از طریق کمیته بینالمللی صلیب سرخ، به کشور ما وجود اسرای ثبتنامنشده ایرانی را اطلاع دهد یا اسیر ایرانی با فرستادن نوشته خانواده خود را از سلامت و از دستگیری مطلع سازد. سپس ثبتنام ۲۰,۵۷۷ اسیر ثبتنامنشده توسط کمیته بینالمللی صلیب سرخ انجام شود. بنابراین هیچ اسیری از نظر حقوقی نباید بدون مدرک شناسایی باشد. من هم در این جلسه طولانی و فنی حضور داشتم.
پس از این مذاکرات، ژان دو کورتن چه اقداماتی انجام داد؟
ژان دو کورتن معاون عملیاتی کمیته بینالمللی صلیب سرخ به بغداد سفر نمود و روز ۲۲ خرداد ۱۳۶۹ با طارق عزیز، وزیر امور خارجه عراق، ملاقات کرد و موضوع ادامه بازدید از اسرای عراقی و ثبتنام باقیمانده اسرای ایرانی را مطرح نمود. وی مایل بود گشایشی در ثبتنام بقیه اسرای ایرانی و بازدید از اسرای عراقی ایجاد کند که در حالت غیرمنتظره در روز جمعه ۲۶ مرداد ۱۳۶۹ تبادل گسترده و کلان اسرا بین دو کشور تسهیل و شروع شد. اکثر اسرا طی مدت یک ماه به صورت کلان و انبوه آزاد و مسترد شدند و به کشور خود بازگشتند.
انتهای پیام/ آ