شرحی بر عملیات فتح المبین
به گزارش نوید شاهد خوزستان، عملیات فتح‌المبین عملیات نظامی گسترده نیروهای مسلح ایران، علیه نیروهای مسلح عراق، در خلال جنگ ایران و عراق بود، که در فروردین ۱۳۶۱ با تلفات بالای انسانی، پس از ۷ روز نبرد سنگین و با پیروزی قاطع نیروهای ایرانی و عقب‌نشینی نیروهای عراق از سرزمین‌های اشغال‌شده، به پایان رسید.
این عملیات در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد روز دوشنبه ۲ فروردین ۱۳۶۱ در جبهه جنوبی، در منطقه غرب شهرهای شوش و دهلران با وسعت حدود ۲٫۵۰۰ کیلومتر مربع در استان خوزستان انجام شد. طرح‌ریزی عملیات فتح‌المبین از اواسط آبان ۱۳۶۰ آغاز شده بود. بسیاری بر این باورند که این عملیات نقطه‌عطف جنگ ایران و عراق است، که در نهایت منجر به بیرون راندن نیروهای عراقی از بخش بزرگی از خاک خوزستان شد. هر چند برخی دیگر از مفسران جنگ، عملیات بیت‌المقدس را تعیین‌کننده‌ترین عملیات در طول جنگ ایران و عراق می‌دانند. در مجموع عملیات فتح‌المبین باعث آزادسازی ۲٫۴۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های اشغالی، شامل ده‌ها بخش و روستا و نیز چندین جاده ارتباطی مهم در استان خوزستان شد، همچنین شهرهای دزفول، شوش، دهلران و اندیمشک، همچنین پایگاه هوایی دزفول از دید و تیر مؤثر نیروهای عراقی خارج گردید.
منطقه عملیات
منطقه عمومی عملیات فتح‌المبین در غرب رودخانه کرخه واقع شده‌است و از شمال به ارتفاعات صعب‌العبور تی‌شکن، دالپری، چاه نفت و تپه‌سپتون، از جنوب به ارتفاعات میش‌داغ، تپه‌های رملی و چزابه و از شرق نیز به مرز بین‌المللی (در شمال و جنوب فکه) منتهی می‌شود.
منطقه مزبور ۲۵۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد، از لحاظ جغرافیایی ناهموار است و علاوه بر ارتفاعات یادشده، دارای تپه‌های ماهور بسیار و بعضاً غیرقابل عبور می‌باشد. این بلندی‌ها به دلیل پستی زمین در شرق کرخه، روی شهرهای شوش، هفت‌تپه و جاده اهواز به اندیمشک کاملاً مشرف می‌باشند. ارتفاعات ابوصلیبی‌خات با ۲۰۲ و ۱۸۹ متر، کوه‌های برغازه، رقابیه، تی‌شکن، کمر سرخ، تنگه ابوغریب و رقابیه، مراکز رادار، سایت ۴ و ۵، پادگان عین‌خوش و نقاط حساسی همچون دوسلک و سه‌راهی قهوه‌خانه، از عوارض مهم منطقه عملیاتی فتح‌المبین بودند. جاده‌های آسفالته دزفول به دهلران، عین خوش به چم سری، جاده تنگه ابوغریب، جاده امامزاده عباس به چاه نفت و پل‌های احداث شده روی رودخانه‌های چیخواب و دویرج نیز از مهمترین راه‌های مواصلاتی منطقه محسوب می‌شدند.
اجرای عملیات
در طی این عملیات نیروهای ایرانی به خاطر استفاده از استراتژی حملات موج انسانی، تلفات بسیار سنگینی را در خطوط مقدم خود، متحمل شدند. نیروهای ایرانی می‌بایست با ارتش عراق که از حمایت زرهی، توپخانه و پشتیبانی هوایی مناسب برخوردار بودند و موقعیت خود را تثبیت کرده بودند، می‌جنگیدند. پس از آنکه نیروهای ایران به مدت حدود یک هفته عملیات سنگین خود را ادامه دادند و تلفات سنگینی به نیروهای ارتش عراق وارد آوردند، سرانجام صدام حسین دستور عقب‌نشینی نیروهای عراقی را صادر نمود. نیروهای ایرانی توانستند در مدت یک هفته، سه تیپ از نیروهای ارتش عراق را در منطقه عملیات، محاصره کرده و از بین ببرند.
مرحله اول
عملیات فتح‌المبین در تاریخ ۲ فروردین ۱۳۶۱ در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد در غرب دزفول و شوش آغاز شد. اهداف این عملیات انهدام نیروهای ارتش عراق، آزادسازی ارتفاعات و مناطقی در جنوب کشور بود. در ابتدای مرحله اول این عملیات، دو گردان از سپاه و دو گردان از ارتش بدون درگیری با نیروهای عراقی، از خطوط مقدم گذشته و اقدام به دور زدن توپخانه آنها کردند.
در ساعت یک و پنجاه دقیقه، اولین خاک‌ریزهای ارتش عراق سقوط کرد، همچنین خمپاره‌اندازهای واقع در ارتفاعات کوت‌کابون نیز توسط نیروهای ایرانی محاصره شد و در نهایت به تصرف آنها درآمد. در مرحله نخست عملیات فتح‌المبین، جبهه شمالی به قرارگاه قدس، جبهه جنوبی به قرارگاه فتح، جبهه میانی به قرارگاه فجر و جبهه شمال‌شرقی نیز به قرارگاه نصر واگذار شده بود. در روز اول این عملیات با روشن شدن هوا، نیروی هوایی عراق اقدام به بمباران مواضع نیروی ایرانی نمود. در ساعت ۸ و نیم بامداد روز نخست، نیروهای عمل‌کننده در قرارگاه قدس، پادگان عین‌خوش و مناطق اطراف آن را به تصرف خود درآوردند و پس از آن، منطقه امامزاده عباس و جاده تدارکاتی دهلران نیز در کنترل یگان‌های قرارگاه قدس قرار گرفت.
در جبهه شمال شرقی نیز تپه‌های علی گره زرد، شاوریه و مواضع توپخانه عراق، تا ارتفاعات نادری نیز توسط قرارگاه نصر تصرف شد. در جبهه جنوبی عملیات نیز نیروهای قرارگاه فتح تا دامنه ارتفاعات رقابیه پیشروی کردند. در پایان مرحله اول عملیات فتح‌المبین، در مجموع ۶۵۰ کیلومترمربع از اراضی تصرف شده توسط ارتش عراق، در کنترل نیروهای ایرانی قرار گرفت و از نیروهای عراقی بیش از ۶۰۰۰ نفر اسیر و ۱۰۰۰۰ نفر کشته و زخمی شدند.
مرحله دوم
پس از موفقیت نیروهای ایرانی در مرحله اول عملیات، در کمتر از ۲۴ ساعت بعد، مرحله دوم عملیات فتح‌المبین در ساعت ۱ بامداد ۴ فروردین ۱۳۶۱ آغاز گردید. در این مرحله نیروهای ایرانی از ۳ محور تنگه رقابیه، ارتفاعات میش‌داغ و تنگه دلیجان، به نیروهای عراقی هجوم آوردند. در فاصله ۲۴ ساعته میان اجرای مرحله اول و دوم این عملیات، فرماندهی ارتش عراق اقدام به اعزام بخشی از نیروهای زرهی خود از منطقه جنوب به‌طرف شمال نمود و موفق شد مناطق امامزاده عباس و دشت عباس را به تصرف خود درآورد. در طول شب نخست مرحله دوم این عملیات، نیروهای ایرانی پس از ۸ کیلومتر پیشروی در خاک عراق، با لشکر ۱ مکانیزه ارتش عراق مواجه شدند، که این درگیری تا صبح روز نخست ادامه داشت و در هنگام صبح، نیروهای عراقی اقدام به عقب‌نشینی موقت نمودند. روز دوم با روشن شدن هوا، درگیری سختی میان نیروی هوایی عراق و پدافند هوایی ایران درگرفت، سپس نیروی زمینی عراق اقدام به پاتک سنگین در مناطق دشت عباس و رقابیه نمود، که با مقاومت نیروهای ایرانی همراه بود و این حالت واماندگی نبرد، تا انتهای مرحله دوم این عملیات ادامه داشت.
مرحله سوم
دو روز پس از پایان مرحله دوم، سومین مرحله از عملیات فتح‌المبین در نیمه‌شب ۷ فروردین ۱۳۶۱ آغاز شد. در ابتدا نیروهای عراقی اقدام به اجرای تک گسترده در منطقه شوش نمودند. هدف نیروهای ایرانی از اجرای مرحله سوم عملیات فتح‌المبین، تصرف مناطقی در مقابل شهر شوش، تحت عنوان منطقه رادار و سایت ۴ و ۵ بود. مرحله سوم عملیات فتح‌المبین در ساعت ۳ و ۲۰ دقیقه صبح ۷ فروردین ۱۳۶۱ در منطقه سایت ۵ آغاز شد. در این مرحله نیروهای قرارگاه فجر از مقابل با نیروهای عراقی درگیر شدند و قرارگاه نصر نیز اقدام به دور زدن نیروهای عراقی نمود. در ساعت ۴ صبح سایت ۵، در ساعت ۶ صبح منطقه رادار و در ساعت ۷ صبح نیز سایت ۴ توسط نیروهای ایرانی تصرف شد و در نهایت این مرحله با تصرف تنگه رقابیه و عین‌خوش، با پیروزی نیروهای ایرانی به پایان رسید.
نتیجه عملیات
در نهایت عملیات فتح‌المبین با پیروزی قاطع نیروهای ایران و آزادسازی حدود ۲٬۵۰۰ کیلومتر مربع از مناطق اشغال شده توسط ارتش عراق، به پایان رسید. تلفات نیروهای ایران حدود ۳۰٫۰۰۰ نفر و تلفات نیروهای عراق ۲۵٫۰۰۰ نفر، به علاوه ۱۵٫۰۰۰ نفر اسیر گزارش شده‌است.
انتهای پیام/
